Adaptogeny

Czym są adaptogeny?

Adaptogeny to substancje, które wykazują normalizujący wpływ na organizm człowieka. Mają zdolność zwiększania stabilności organizmu przed obciążeniami fizycznymi bez zwiększania zużycia tlenu. Przyjmowanie adaptogenów wiąże się nie tylko z lepszą zdolnością organizmu do adaptacji do stresu i utrzymania/normalizacji funkcji metabolicznych, ale także z lepszą sprawnością umysłową i fizyczną. Istnieją dwie główne klasy adaptogenów. Pierwsza klasa obejmuje adaptogeny roślinne, a druga obejmuje adaptogeny syntetyczne, zwane również aktoprotektorami. W naszej ofercie znajdziesz oczywiście adaptogeny pochodzenia roślinnego.

Co oznacza nazwa adaptogeny?

Termin adaptogeny jest obecnie szeroko stosowany i staje się coraz bardziej popularny. A czy wiesz, że został wdrożony w leksykonie naukowym w połowie XX wieku w Związku Radzieckim? Klasyczna definicja adaptogenów wiąże się z ich zdolnością do zwiększania odporności organizmu na czynniki stresowe ("stresory"). Stresory te mają różny charakter: chemiczny, fizyczny lub inny. Przykładami takich czynników stresowych może być np. niekorzystna temperatura atmosferyczna, czy intensywna aktywność fizyczna. Zgodnie z definicją adaptogeny powinny nie tylko chronić organizm przed uszkodzeniami spowodowanymi sytuacjami/czynnikami stresowymi, ale również nie powinny zwiększać zużycia tlenu i zaburzać normalnych funkcji organizmu. Definicja adaptogenów jest stale aktualizowana, obejmując coraz większą liczbę dowodów naukowych związanych ze zrozumieniem ich mechanizmów działania. Co ważne, termin adaptogen odnosi się do procesu fizjologicznego - adaptacji do wyzwań środowiskowych, który jest procesem wieloetapowym obejmującym różne mechanizmy interakcji zewnątrzkomórkowych i wewnątrzkomórkowych. Odnowiona definicja adaptogenów jest poparta wynikami ostatnich badań nad molekularnymi mechanizmami działania adaptogenów w różnych układach regulacyjnych od poziomu komórkowego po cały organizm:

• adaptogeny to modyfikatory odpowiedzi na stres, które zwiększają niespecyficzną odporność organizmu na stres poprzez zwiększenie jego zdolności do adaptacji i przetrwania;
• adaptogeny botaniczne są regulatorami metabolicznymi, które zwiększają przeżywalność poprzez zwiększanie zdolności adaptacyjnych w warunkach stresu;
• adaptogeny to naturalne związki lub ekstrakty roślinne, które zwiększają zdolności adaptacyjne i przeżywalność organizmów żywych w warunkach stresu.

Terminy, które łączone są z adaptogenami to stres, homeostaza, odporność, adaptacja

Homeostaza to złożona dynamiczna równowaga/stan ustalony, utrzymywany przez skoordynowane procesy fizjologiczne w organizmie. Mówiąc inaczej, homeostaza to zdolność żywego organizmu lub komórki do utrzymania stanu równowagi wewnętrznej pomimo zmian otaczających go warunków, natomiast stres - to chwilowa niezdolność do utrzymania tego stanu równowagi. Czyli stres jest stanem zagrożonej homeostazy. Odporność z kolei to zdolność do utrzymania lub szybkiego powrotu do stabilnej równowagi fizycznej i psychicznej pomimo doświadczania stresujących wydarzeń. Adaptacja jako aktywny proces reagowania na wyzwania, który obejmuje zmiany behawioralne, fizjologiczne, strukturalne i genetyczne na wpływy na środowisko, które wykraczają poza biologicznie adekwatne zakresy. Adaptacyjność zaś to zdolność organizmu do zmiany samego siebie lub jego reakcji na zmienione okoliczności lub środowisko.

Jakie rośliny wykazują właściwości adaptogenne?

Działanie adaptogenów roślinnych związane jest z kompleksem zawartych w nich związków biologicznie czynnych. Adaptogeny roślinne mają bardzo bogaty skład fitochemiczny. Do najważniejszych roślin o właściwościach adaptogennych należą m. in.: ashwagandha (Withania somnifera), różeniec górski (Rhodiola rosea), żeń-szeń (Panax ginseng), cytryniec chiński (Schizandra chinensis), eleuterokok kolczasty (Eleuterococcus senticosus), gotu kola (Cenella asiatica), Bacopa monnieri, maca (Lepidium meyenii), buzdyganek ziemny (Tribulus terrestris).

Ashwagandha, czyli jeden z najbardziej znanych adaptogenów

Ashwagandha, botanicznie znana jako Withania somnifera Dunal, jest członkiem rodziny Solanaceae. Jest powszechnie znana jako indyjski żeń-szeń lub zimowa wiśnia. Dosłowne znaczenie słowa "Ashwagandha" to "zapach konia". Zioło jest tak nazwane z dwóch powodów. Jednym z powodów jest to, że świeże korzenie zioła wydzielają zapach konia. Drugim powodem jest powszechne przekonanie, że osoba spożywająca ekstrakty z ziela może rozwinąć siłę i witalność zbliżoną do konia. Zioło to zajmuje centralne i znaczące miejsce w tradycji ajurwedyjskiej. Ashwagandha jest jednym z najważniejszych ziół w Ajurwedzie, gdzie jest stosowana od ponad 3000 lat m. in. w celu radzenia sobie ze stresem, podnoszenia energii i poprawie funkcji poznawczych.

Biologicznie aktywne składniki chemiczne Withania somnifera obejmują alkaloidy, laktony steroidowe (witanolidy, witaferyny) i saponiny. Jakie właściwości ma ashwagandha? Oto, z czego słynie ta roślina:

• Ashwagandha ma właściwości adaptogenne; pomaga w utrzymaniu sprawności fizycznej i psychicznej w przypadku osłabienia, wyczerpania, zmęczenia i utraty koncentracji;
• wspiera w okresach napięcia psychicznego i nerwowego oraz niepokoju; przyczynia się do optymalnego odprężenia; wspomaga relaksację, dobre samopoczucie psychiczne i fizyczne; przyczynia się do równowagi emocjonalnej i ogólnego samopoczucia;
• pomaga w utrzymaniu optymalnej wytrzymałości, uczucia energii i witalności, dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego; pomaga wspierać witalność organizmu; przyczynia się do odporności organizmu na stres; pomaga zwiększyć energię;
• wspomaga zasypianie oraz uczenie się, pamięć i przypominanie.

Różeniec górski, czyli adaptogen z górskich szczytów

Rhodiola rosea to stosunkowo rzadka i cenna roślina lecznicza, która rośnie na dużych wysokościach rejonach arktycznych i górskich w całej Europie, Azji i Ameryce Północnej. Różeniec górski znany jest też pod nazwą "arktyczny korzeń", czy "złoty korzeń". Rhodiola zawiera salidrozyd, flawonoidy, terpenoidy, sterole, garbniki i wiele innych związków. Zwykle roślina ta jest standaryzowana do określonych poziomów rozawiny i salidrozydu (lub obu). Wiele badań sugeruje, że różeniec górski m. in. poprawia funkcje poznawcze, łagodzi objawy stresu psychicznego i zmniejsza zmęczenie psychiczne. Rhodiola rosea to roślina znana z tego, że:

• pomaga w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania układu krążenia, dostarczając w ten sposób komórkom tlenu i składników odżywczych;
• normalizuje pracę przewodu pokarmowego;
• pomaga organizmowi przystosować się do stresu emocjonalnego, wysiłku fizycznego, wspomaga stymulację układu nerwowego;
• to roślinny przeciwutleniacz do ochrony komórek; adaptogen, który chroni podczas stresu fizycznego;
• przyczynia się do optymalnej aktywności umysłowej i poznawczej.

Tribulus terrestris, czyli adaptogen popularny wśród mężczyzn

Tribulus terrestris to roślina, która występuje przede wszystkim w Afryce Południowej, Australii, Indiach i Europie. Zazwyczaj rośnie w suchym klimacie i na piaszczystych glebach, dorasta do jednego metra wysokości. Nazwa Tribulus pochodzi od greckiej nazwy "tribolos", co oznacza owoc kolczasty. Tradycyjne stosowanie buzdyganka miało miejsce od czasów starożytnych w kulturze chińskiej, indyjskiej (Ajurweda) i na obszarach południowo-wschodniej Europy. W ekstrakcie Tribulus terrestris zidentyfikowano wiele związków o różnych właściwościach biologicznych i strukturach chemicznych, zwłaszcza saponiny steroidowe, flawonoidy, garbniki, terpenoidy, polifenolokwasy karboksylowe i alkaloidy. Skład ekstraktu z tej rośliny zależy od różnych czynników, takich jak metoda ekstrakcji oraz czy użyto korzeni, liści czy owoców. Spośród różnych rodzajów składników, saponiny steroidowe i flawonoidy uważane są za najważniejsze metabolity o różnej aktywności biologicznej. Od wieków wierzono, że tribulus ma działanie afrodyzjakalne oraz wspierające witalność organizmu człowieka. Tribulus terrestris, to roślina, która:

• promuje pożądanie seksualne i sprawność seksualną;
• wspomaga zdrowie i komfort układu moczowego;
• działa kojąco na układ nerwowy (owoc);
• pomaga utrzymać napięcie ciała i mięśni oraz poziom energii (owoc).

Adaptogeny od 6PAK Nutrition

Chciałbyś uzupełnić swoją dietę o jeden z adaptogenów roślinnych, ale jeszcze nie wiesz, który z nich byłby dla Ciebie odpowiedni? Poznaj nasze adaptogeny - oto krótka ściąga 😊

• Effective Line Ashwagandha - suplementacja w wygodnej postaci kapsułek. Ekstrakt z ashwagandhy standaryzowany jest na zawartość witanolidów - aż 10 mg w każdej porcji. Znakomita propozycja!
• Effective Line Rhodiola Rosea – ekstrakt z różeńca górskiego standaryzowany na zawartość salidrozydu w formie tabletek. Prosta suplementacja kiedy chcesz uzupełnić dietę o różeniec.
• Effective Line Tribulus Terrestris - ekstrakt z buzdyganka ziemnego zawierający aż 90% saponin. To jest to, czego możesz potrzebować! Idealny wybór, zwłaszcza jeśli jesteś mężczyzną intensywnie trenującym.

Literatura:

1. Todorova V., Ivanov K., Delattre C., Nalbantova V., Karcheva-Bahchevanska D., Ivanova S., Plant Adaptogens-History and Future Perspectives, Nutrients, 2021, 13(8), 2861.
2. Todorova V., Ivanov K., Ivanova S., Comparison between the Biological Active Compounds in Plants with Adaptogenic Properties (Rhaponticum carthamoides, Lepidium meyenii, Eleutherococcus senticosus and Panax ginseng). Plants (Basel), 2021, Dec 26;11(1):64.
3. Liao L. Y., He Y. F., Li L., Meng H., Dong Y. M., Yi F., Xiao P. G., A preliminary review of studies on adaptogens: comparison of their bioactivity in TCM with that of ginseng-like herbs used worldwide, Chinese Medicine, 2018, 13, 57.
4. Panossian A. G., Efferth T., Shikov A. N., Pozharitskaya O. N., Kuchta K., Mukherjee P. K., Banerjee S., Heinrich M., Wu W., Guo D. A., Wagner, H., Evolution of the adaptogenic concept from traditional use to medical systems: Pharmacology of stress- and aging-related diseases, Medicinal Research Reviews, 2021,  41(1), 630-703.
5. Chandrasekhar K,, Kapoor J,, Anishetty S., A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults. Indian Journal of Psychological Medicine, 2012, Jul;34(3):255-62.
6. Dutta R., Khalil R., Green R., Mohapatra S. S., Mohapatra S., Withania Somnifera (Ashwagandha) and Withaferin A: Potential in Integrative Oncology. International Journal of Molecular Sciences, 2019, Oct 25;20(21):5310.
7. Singh N., Bhalla M., de Jager P., Gilca M., An overview on ashwagandha: a Rasayana (rejuvenator) of Ayurveda. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines, 2011, 8(5 Suppl):208-13.
8. Li Y., Pham V., Bui M., Song L., Wu C., Walia A., Uchio E., Smith-Liu F., Zi X., Rhodiola rosea L.: an herb with anti-stress, anti-aging, and immunostimulating properties for cancer chemoprevention. Current Pharmacology Reports, 2017, Dec;3(6):384-395.
9. Zhuang W., Yue L., Dang X., Chen F., Gong Y., Lin X., Luo Y., Rosenroot (Rhodiola): Potential Applications in Aging-related Diseases. Aging and Disease, 2019, Feb 1;10(1):134-146.
10. Koop T., Dienel A., Heldmann M., Münte T. F., Effects of a Rhodiola rosea extract on mental resource allocation and attention: An event-related potential dual task study. Phytotherapy Research, 2020 Dec;34(12):3287-3297.
11. Ștefănescu R., Tero-Vescan A., Negroiu A., Aurică E., Vari C. E., A Comprehensive Review of the Phytochemical, Pharmacological, and Toxicological Properties of Tribulus terrestris L. Biomolecules, 2020, May 12;10(5):752.
12. Zhu W., Du Y., Meng H., Dong Y., Li L.. A review of traditional pharmacological uses, phytochemistry, and pharmacological activities of Tribulus terrestris. Chemistry Central Journal, 2017 Jul 11;11(1):60.
13. Chhatre S., Nesari T., Somani G., Kanchan D., Sathaye S., Phytopharmacological overview of Tribulus terrestris. Pharmacognosy Reviews, 2014 Jan;8(15):45-51.